Бу кÿндерде Улалу калада алтай тойдыҥ чÿм-jаҥдарын эрÿÿл öткÿрерине учурлалган кÿрее-куучын öткÿрилди. Кÿрее-куучынныҥ туружаачылары анайда ок алтай тойдыҥ кезик сурактарына аjару этти.

Анайда, Кыдыева Вера Якшыновна экинчи катап кижиге барган кысты кöжöгöниҥ кийнинеҥ экелип, чачын jарып, jаҥыдаҥ ойто ло бöрÿк, чегедек кийдирип турганы jастыра деп айтты. Кыс баланыҥ чачын jÿрÿминде jÿк бир ле катап jаратан jаҥду деп, келин кижиниҥ чачын база катап jарбас деп билимчи ачынып турды.

Ол Алтайда (öлгöн кийнинеҥ) келин кижи чачын jардырган эш-нöкöриле jурттар деп алтай улус бÿдет. Оныҥ учун Вера Якшыновнаныҥ бу сöстöрин мен кайкап уктым: экинчи (ÿчинчи, тöртинчи…) катап кижиге баргажын, чачын jардырбаза, ол келинниҥ куды (душа) jаҥы jуртына канай тÿжетен? Ол jерде ÿй кижи баштапкы ла öгöниле туштажатан ба? Jе канай оной?

Мениҥ алаҥзуларымды Зинаида Маймановна Торбокова jартады. Чачын баштапкы jуртында jардырып салган келин кийнинеҥ такып кижиге барза, оныҥ кудын бу эш-нöкöриле бириктирерге, тегин ле тойдо чылап алтай той öткÿрер. Jаҥыс кöжöгöниҥ кийнинеҥ экелбес, катаптаҥ чачын jарбас, катаптаҥ чегедек кийдирбес. Артканы оной ло болор: башпаады, ÿс уруш, алкыштар, jаҥарлар…

Бу мындый jартамал мениҥ ичиме сÿреен кирди. Канча кире сананып турган сурагыма каруу табарга болушкан В.Я. Кыдыевага ла З.М. Торбоковага быйанымды айдадым.

Айдарда, келин экинчи катап кижиге барза (чачын оноҥ озо jардырып салган болзо):

• Келин кижини öскö айылга отургызар
• Кайыҥду, кöжöгöлÿ келинге улус барар
• Келинди кöжöгö кийнинеҥ экелер
• Келинниҥ чачын jарып, öрöр
• Келинге чегедек кийдирер

1. Келин кижини озолондыра 2 тулуҥду, бöрÿктÿ, чегедектÿ, айыл ичине кийдирер.
2. Айылга кийдирип, jаҥы эш-нöкöриле коштой отурар.
3. Jииттер анайда ок сÿт берижип ичкилер.
4. Отко ÿс уруп, албаты-jонныҥ алкыжын угар — башпаады башталар.

Келин оноҥ озо кижиге барган, jе чачын оноҥ озо jардырбаган болзо

Бу тушта тойды тегин той чылап öткÿрер: чач jарыш болор.

Ырысту болыгар! Бек билелер тöзöгöр!