Кожоҥдоп тура, келинге барган улус той öдöр айылга келет (кӧжӧгӧниҥ кожоҥдорын бу бӱктеҥ кӧригер). Кайыҥдардыҥ баштарын бириктире тудуп ийеле, озо кöжöгöни кийдирип ийеле, кийнинеҥ келинди кийдиргилейт. Оноҥ тÿрген кöжöгöлö тööрдö јуулып калган орын-тöжöкти бöктöй тудала, ого келинди отургызат. Бу öйдöҥ ала чач öрÿш башталат.

Чач öрÿштиҥ учуры алтай улуста сÿрекей јаан. Кыстыҥ јаҥыс кејегезин чечип, чачын эки јара јарганы — кыстыҥ эштÿ болгонын, бойлу кыстаҥ келин болгонын керелейт. «Чачы јарылбаган» деп кижиге барбаган, ол эмезе той этпеген эпшилерди айтканын угарга јарар.

Кыстыҥ чачын јарарына 2 тарак, сÿттÿ айак, тулуҥдарын тутурар ленталар, кееркедер не-немелер,  кеп-кийимин – чегедегин ле сÿрÿ бöрÿгин – белетеп салар. Айакта сÿтке бир-эки тамчы сарју ла арчын салар. Эки јеҥези бöрÿктÿ, јикпелÿ, кеп-кийимдÿ, эки јанын јаҥла ÿлежет – айдылганы чылап: оҥ јаны (справа) – эпши јаны, сол јаны (слева) – уул јаны. Ол белетеп салган тарактарла чачты чечкен кийнинеҥ јарат.

Уулдыҥ јеҥези тöбöзинеҥ маҥдайы јаар јарар – бу алдыгы эдегине бала базып, угы-тöзин улалтар дегени. Кыстыҥ јеҥези тöбöзинеҥ јиткези јаар јарар – иш-тош, уй-малдыҥ јолын ачканы эмтир. Чачты чип-чике јарарга албаданар керек – јииттердиҥ јолы ачык, тÿс болзын деп. Кыстыҥ чачын јарала, јиктерин ол арчынду сÿтле сÿртер, тöбöзине тамчы эдер.  Јаҥжыккан аайынча, чач öрÿште база бойыныҥ кожоҥдоры бар. Олорды бу бӱктеҥ кӧригер.

Кыс баланыҥ чачын шаҥкыла јарандырып  турган болзо, келин кижиниҥ чачын таналарла, јыламаштарла кееркедет.

Чачын öргöн, курын чечкен кийнинеҥ,  јеҥелер чегедекти кийдирет. Оныҥ кийнинеҥ кайын энези  тÿлкÿ бычкак ол эмезе сÿрÿ бöрÿкти кийдирет. Анайда ок, кайын энези келинниҥ тулуҥдарыныҥ учтарын тöжинде бириктирип буулайт. Айдар сöстöр:

Бажыҥа кийдирген бöрÿгим
Јылу јараш кеп болзын.
Бажын билип башкарып јÿр,
Јажын чакка јурт тут.

Јеҥелери алкыш сöс айдар. Бир јеҥези:

Чачыҥды билип тарадыс,
Ак сÿтле ÿрÿстедис,
Алды эдегиҥе бала бассын,
Кийни эдегиҥе мал бассын.

Экинчи јеҥези:

Азыраганыҥ бала болзын,
Айдаганыҥ мал болзын!
Öлöҥи кöп малду бол,
Öдÿги кöп балалу бол!

Чач öрÿлген кийнинеҥ, кöжöгöни јаҥ аайынча ачып, келинге сÿт амзадат, тепши бергилейт.

Аjару!

Чачын кыска jÿрÿмде jÿк бир катап jарат. Келин оноҥ озо кижиге барып, чачын jардырган болзо, канайдарын, бу бÿктеҥ кычырыгар!